Ҫулталӑк ярӑмӗн пайӗ.

Раштав уйӑхне чӳк, кӑрлач, сурӑх ури, хӗл, шартлама хӗл, Атӑл ларнӑ уйӑх тесе калаҫҫӗ.
Ӑсчахсем уйӑх /раштав/ ячӗ чиркӳ календарӗнчи Христос ҫуралнӑ кун /25-12.с.с/ "Рождество" ятӗнчен е мӑсӑльмансен ҫак вӑхӑтри Мухамед пророкӑн виллине Иерусалиме Керем сӑртне илсе пырсан вал унта чӗрӗлсе пӗлӗт ҫине вӗҫсе кайнӑ. "Раджаб" ятӗнчен раштав ят пулса кайнӑ тесе шутлаҫҫӗ.
Раштав уйӑхӗнче юхан шывсем пӑрланаҫҫӗ. Вичкӗн сивӗ ҫилсем тухаҫҫӗ. Ҫаванпа ӗлӗк уйӑха: "Хӗл карчӑккин, раштав карчӑккин, карачунӑн /вилӗм яраканӗн уйӑхӗ тесе каланӑ. Ку уйӑхра вӑрманти чӗр чунсем, кайӑк-кӗшӗк апат шыраса хӑшкӑлаҫҫӗ. Кашкӑрсем йышланса ялсем патне пырса ҫӳреҫҫӗ... Ҫак уйӑхра Атӑл тӑрӑх обоз ҫӳреме пуҫланӑ. Ямшӑксем лашисене хӗллехи ҫулсемпе хӑваланӑ, ҫуллахи тавра ҫулсене пӑрахӑҫланӑ. Ял хресченӗ йӑлӑмри утӑ капанӗсене, ҫурт-йӗр тума касса хунӑ йывӑҫа вӑрмантан, Атӑл леш енчен килелле, Чӑваш Еннелле турттарнӑ. Ялсенчи, саласенчи пасарсенче йывӑҫ-вутӑпа, утӑ-улӑмпа суту-илӳ тума пуҫланӑ.
Ялти ача-пӑча шкул хыҫҫӑн, ашшӗ-амӑшне килти ӗҫе тума пулӑшсан ҫунащкапа, йӗлтӗрпе ярӑнма ял ҫумӗнчи тӑвайккине тухнӑ.
Каҫхине хӗр-упраҫпа яш-кӗрӗм улаха пуҫтарӑннӑ, ал-ӗҫ тунӑ, юрланӑ, ташланӑ.
Ҫитӗннисен йышне кӗрес теекен хӗр-упраҫ Хӗр сӑри уявне пуҫтарса ирттернӗ. Ҫамрӑксем хӗл вӑхӑтӗнче хӗр ӗҫки, йӗтес ӗҫки, кӑшарни, сурӑх ури, хӗллехи ӗҫкӗ уявӗсене ирттернӗ.
Авланас каччӑсем лаша кӳлсе, ялтан-яла, улахран-улаха ҫӳренӗ: пулас мӑшӑрне шыранӑ, хӗр суйланӑ.
Ҫӗнӗ ҫул умӗн, кӑшарни эрнинче, сурӑх ури уявӗ тӗлӗнче юмӑҫ янӑ, тухатулла вылянӑ. Хӑш енчен мӑшӑр килессе, унӑн мӗнле кӑмӑл-сипет пуласса пӗлесшӗн ҫуннӑ. Ватӑраххисем хӗл ӗҫки пуҫланӑ. Хӑна пуҫтарнӑ. Хӗл ӗҫки пӗрин патӗнчен теприн патне сиксе пынӑ. Пӗрисем кӑҫал, теприсем ҫитес ҫул тӑванӗсене пуҫтарса хӑналанӑ.
Хальхилле Ҫӗнӗ ҫула 50-60 ҫул каярах уявлама пуҫланӑ.
Ял ҫынни ҫулталӑкӗпех ӗҫлет. Хӗлле картиш тулли выльӑха пӑхса усрать. Раштав уйӑхӗнче сурӑхсем пӑруланӑ вӑхӑт. Вӗсене пӑхса илсен, сурӑх ыррине тав туса пӑтӑ пӗҫерсе ҫисе карта чӳкне чӳкленӗ.
Кашкӑрсене хӑратас тесе картиш тавра, ял тавра вут пуҫҫисем чиксе тухнӑ. Кун таврӑнсан ҫанталӑк сивӗтнӗ, шартлама хӗл пуҫланнӑ.

Паллӑ кунӗсем, уявсем

1. Килти йӗрӗхе, ача-пӑча сыхчине пӑтӑ-кӗселпе чӳкленӗ вӑхӑт. Ача-пӑчасене килти вӑйӑсене, йӑласене, ӗҫсене тума вӗрентнӗ.
3. Пасарсене, ярмӑрккасене тухнӑ пӗрремӗш кун, ҫул ҫине усал-тӗсел ҫыпӑҫасран темиҫе пус укҫа пӑрахаҫҫӗ.
5. Ҫуна ҫулӗ уҫӑлнӑ кун.
7. Хӗрачасем юмӑҫ ярса, тӗлӗк ыйтса ҫывӑрса, пуласлӑха пӗлме, курма тӗшмӗшленнӗ каҫ.
Ҫул тӑрӑх ҫап касса чиксе палӑртса тухнӑ вӑхӑт.
9. Ҫӗнӗ уйӑх тулнӑ кун. Кашкӑрсем кӗтуленсе ҫул ҫине, ял ҫывӑхне тухнӑ вӑхӑт... "Кашкӑр-кашаман пӗччен лавран хӑраман", — тенӗ.
Кӳлӗсенче вак касса ӑскӑчпа ӑсса пулӑ тытнӑ вӑхӑт. Шӑннӑ пулӑна ҫуна хурманкисене тултарса пасара сутма ҫӳренӗ тапхӑр.
10. Вӑрманти пӑшисем мӑйракине пӑрахнӑ вӑхӑт.
14. Карачун, раштав карчӑкӗн е хӗл карчӑкӗн эрни пуҫланнӑ. Чи кӗске кунсен, чи вӑрӑм каҫсен эрни.
Авалхи вӑхӑтра ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ пуҫланнӑ кун. Чиркӳ календарӗ тӑрӑх, ӑс паракан Наум кунӗ.
17. Чиркӳ календарӗ тӑрӑх, Варвари кунӗ. Сивӗ вӑхӑт тапхӑрӗ.
19. Шартлама сивӗн кунӗ. Шартлама Микули. Микули сивви ваттине те чуптарать, карчӑксене те ташлаттарать.
21. Чи кӗске кун.
22. Карачун кунӗ. Хӗвел вилсе чӗрӗлекен кун.
24. Кӑшарни эрни пуҫламӑшӗ.
25. Кун таврӑнни. Кун вӑрӑмӑшӗ ҫӗрҫи виҫҫӗ сикмелӗх, автан, чӑх-чӗп пӗр утас утмалӑх тӑсӑлать тенӗ. Кун таврӑнсан ҫанталӑк сивӗтет. Сурӑх ури уявӗ ҫитет.
26-30. Вучах чӳкне, вут чӳкне, килти йыш чӳкне ирттереҫҫӗ. Хӗрт-сурта кӑмака ҫине пӑтӑ лартса параҫҫӗ, киле пӑхма ыйтаҫҫӗ. Хӗрт-сурт, /ватӑ хӗр/ килтисем ҫывӑрса кайсан, кӑмака умне кӗнчеле арлама тухса ларать тет, ача сӑпкине сиктерет тет.
31. Ҫӗнӗ ҫула кӗтеҫҫӗ. Ҫӗнӗ ҫул каҫӗнче, пулас пулӑм-телейӗсем кӗтеҫҫӗ. Ҫемьене кучченеҫпе, тулли сӗтелпе хӑналаҫҫӗ. Тум-тир кӗсйисене темиҫе пус укҫа ярса ҫывӑрма выртаҫҫӗ. Ҫӗнӗ ҫултан тулли ырлӑх кӗтеҫҫӗ.